Niet-gecontracteerde zorg is een groeiend probleem binnen het sociaal domein in Nederland. Zorgaanbieders die geen contracten hebben met gemeenten, bieden vaak diensten aan die niet volledig aansluiten bij de behoeften van de zorgvragers of die buiten de reguliere financieringsstructuren vallen. Mogelijk voldoen ze niet aan alle gestelde eisen/voorwaarden die een gemeente hanteert om zorg te mogen leveren. Dit kan leiden tot onduidelijkheid, ineffectieve zorgverlening, onrechtmatige zorg en onverwacht hogere zorgkosten voor een gemeente. In dit artikel bespreken we de aard van niet-gecontracteerde zorg, de gevolgen voor zorgvragers en de rol van lokale toegang om deze problematiek aan te pakken.

Wat is niet-gecontracteerde zorg?
Niet-gecontracteerde zorg verwijst naar zorg die wordt geleverd door aanbieders die geen overeenkomst hebben met de gemeente of zorgverzekeraars. Dit kan variëren van thuiszorg en begeleiding tot psychische hulp en gespecialiseerde behandelingen binnen de Wmo en Jeugdwet. Hoewel deze zorg vaak vanuit een goede intentie wordt geleverd, zijn er verschillende problemen aan verbonden. Het is de taak van de gemeente om te zorgen voor een passend en voldoende zorgaanbod.

Kenmerken van niet-gecontracteerde zorg

1. Onvoorspelbaarheid: Zorgvragers kunnen niet altijd rekenen op de kwaliteit en continuïteit van zorg.
2. Financiële implicaties: Gemeenten zijn vaak niet voorbereid op de kosten die gepaard gaan met niet-gecontracteerde zorg, wat leidt tot financiële tekorten.
3. Fragmentatie: Zorg wordt versnipperd, wat de integratie en samenwerking tussen zorgaanbieders bemoeilijkt.
4. Het staat op gespannen voet met de aanbesteding: Voldoet de zorgaanbieder wel aan de eisen die door de gemeente worden gesteld. En wat als dat niet zo is? Worden de tarieven gehanteerd die gecontracteerde aanbieders ontvangen of vraagt de Zorgaanbieder hogere tarieven?

Gevolgen voor zorgvragers
De impact van niet-gecontracteerde zorg is aanzienlijk. Zorgvragers kunnen in een situatie komen waarin zij niet de juiste ondersteuning krijgen die ze nodig hebben. Dit kan leiden tot een aantal problemen:

1. Kwaliteit van zorg: Niet-gecontracteerde zorgverleners hebben vaak niet dezelfde kwaliteitsnormen als gecontracteerde aanbieders, wat kan resulteren in slechtere zorg.
2. Toegang tot zorg: Zorgvragers weten vaak niet waar zij terecht kunnen voor de juiste zorg, wat leidt tot een verhoogde drempel om hulp te zoeken.
3. Psychosociale impact: De onzekerheid rondom zorg kan leiden tot stress en angst bij zorgvragers en hun families.
4. Een positief gevolg van niet-gecontracteerde zorg kan zijn dat een zorgvrager niet te lang hoeft te wachten om hulp te krijgen

Gevolgen voor gemeenten
Ook de impact voor gemeenten is aanzienlijk. Gemeenten krijgen te maken met onverwachte zorgkosten en extra inzet van capaciteit (medewerkers) om deze Niet gecontracteerd Zorg onder controle te hebben/krijgen.

De rol van toegang en contractmanagement
Toegang speelt een cruciale rol in het aanpakken van de problemen rondom niet-gecontracteerde zorg. Het is essentieel dat gemeenten en zorgverleners samenwerken om een efficiënte en effectieve toegang tot zorg te waarborgen.

Niet alleen de toegang van de gemeente verwijst door naar Zorgaanbieders, ook huisartsen, en als het gaat om Jeugdhulp de Gecertificeerde Instellingen (GI’s)

Contractmanagement is de spin in het web tussen beleid, toegang (verwijzers) en zorgaanbieders.  Op deze manier ontstaat een mooie samenwerking, waarbij de gemaakte afspraken uit het contract van beide kanten kan worden nageleefd.

Verbetering van de zorgtoegang

1. Eén toegangspunt: Gemeenten kunnen ervoor zorgen dat er één toegangspunt is voor zorgvragers, waar zij terecht kunnen met al hun vragen. Dit vermindert de fragmentatie en zorgt voor een efficiënter proces. Dit toegangspunt dient goede kennis te hebben van de sociale kaart en afspraken met gecontracteerde zorgaanbieders.
2. Kwaliteitsborging: Door goede afspraken te maken met gecontracteerde aanbieders, kunnen gemeenten de kwaliteit van zorg waarborgen. Dit houdt in dat gemeenten niet alleen kiezen op basis van prijs, maar ook op basis van kwaliteit en effectiviteit. Inkoop en Contractmanagement spelen hierin een cruciale rol.
3. Preventie en vroegsignalering: Lokale toegang kan ook een belangrijke rol spelen in preventie. Door vroegtijdig signalen van zorgbehoefte op te vangen, kunnen gemeenten tijdig ondersteuning bieden, wat de kans op het ontstaan van complexere zorgvragen verkleint.

Samenwerking en netwerken
De effectiviteit van lokale toegang hangt sterk af van samenwerking tussen verschillende partijen binnen het sociaal domein. Dit omvat:

1. Gemeenten en zorgaanbieders: Een goede samenwerking zorgt ervoor dat zorgaanbieders beter inzicht hebben in de behoeften van de inwoners en dat gemeenten de juiste keuzes kunnen maken bij het selecteren van aanbieders.
2. Zorgvragers betrekken: Het is essentieel om zorgvragers en hun families te betrekken bij het proces. Hun ervaringen en behoeften zijn waardevol voor het verbeteren van de zorg.
3. Kennisdeling: Door kennis en ervaringen te delen, kunnen gemeenten en zorgaanbieders van elkaar leren en best practices ontwikkelen.

Innovaties en technologie
Technologie kan een belangrijke rol spelen in het verbeteren van de toegang tot zorg. Denk hierbij aan:

1. Digitale platforms: Het ontwikkelen van digitale platforms waar zorgvragers informatie kunnen vinden en hulp kunnen aanvragen.
2. E-health: Het inzetten van e-health oplossingen kan zorg toegankelijker maken en tegelijkertijd de druk op traditionele zorgvormen verlichten.
3. Data-analyse: Door gebruik te maken van data-analyse kunnen gemeenten inzicht krijgen in zorgvraag en -aanbod, wat hen in staat stelt om beter beleid te maken.

Conclusie
Niet-gecontracteerde zorg vormt een uitdaging voor het sociaal domein in Nederland. De rol van lokale toegang is cruciaal in het verbeteren van de zorgverlening en het verminderen van de negatieve gevolgen van niet-gecontracteerde zorg. Door samenwerking, integrale aanpak en het inzetten van technologie kan de toegang tot zorg verbeterd worden, wat uiteindelijk ten goede komt aan de zorgvragers. Het is van belang dat gemeenten proactief aan de slag gaan met deze problematiek, zodat iedereen de zorg ontvangt die hij of zij verdient.

Door te investeren in lokale toegang en de samenwerking met zorgaanbieders te versterken, kunnen gemeenten een belangrijke bijdrage leveren aan het creëren van een inclusieve en effectieve zorgomgeving.